DẤU HIỆU TRẺ BỊ LÉ (LÁC)

Ở mắt của người bình thường, 2 mắt sẽ cùng nhìn vào một điểm(hợp thị). Lúc này, nhãn cầu sẽ tổng hợp lại hình ảnh thu được ở 2 mắt thành một ảnh duy nhất là ảnh 3 chiều, cho thị giác tinh tế.

Trong khi đó, bệnh lé mắt (lác, mại) là tình trạng 2 mắt không cân bằng, tầm nhìn theo các hướng khác nhau. Ở người bị lé, 1 hoặc cả 2 mắt nhìn theo hướng lệch vào trong hoặc lệch ra ngoài. Đây là bệnh lý thường xảy ra ở trẻ nhỏ, một số trường hợp gặp ở trẻ vừa ra đời. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gặp ở người lớn.

Khi 1 mắt bị lệch, 2 hình ảnh khác nhau được 2 mắt thu nhận sẽ chuyển đến não bộ. Ở trẻ nhỏ, não bộ chọn lọc, loại bỏ hình ảnh của mắt nhìn lệch, chỉ lấy hình ảnh của mắt nhìn rõ hơn. Về sau, mắt bị lệch sẽ mất chức năng gọi là nhược thị và trẻ sẽ mất đi thị giác tinh tế. Ở người lớn, não bộ thu lại cả 2 hình ảnh, không thể loại bỏ hình ảnh từ mắt bị lệch, gây nhìn đôi.

Lé mắt có thể biểu hiện rất rõ ràng mà người bình thường có thể nhận ra ngay hoặc người bệnh tự soi gương thấy. Tuy nhiên có nhiều trường hợp lé mắt kín đáo, độ lé nhẹ, lé mắt lúc có lúc không, lé ẩn mà phải qua khám chuyên khoa mới chẩn đoán ra.

Khi trẻ có dấu hiệu sớm sau cần phải nghĩ đến khả năng bị lé :

+ Mỏi mắt thường xuyên, khả năng tập trung kém.

+ Hậu đậu, đi lại hay vấp té, làm việc không chính xác bằng người bình thường.

+ Mắt lé thường xuyên có thể mờ hơn mắt không lé.

+ Trẻ nghiêng đầu, ngoẹo cổ để thích nghi với tình trạng lé.

+ Song thị : Trẻ nhìn thấy hai hình song song, hình ảnh bị mờ, nhòe, không rõ nét, chồng hình.

Tùy theo hướng mắt lệch mà chúng ta có các hình thức lé :

• Mắt lệch ra ngoài gọi là lé ngoài
• Mắt lệch vào trong gọi là lé trong
• Mắt lệch lên trên gọi là lé đứng

Lé có thể xảy ra ở một hoặc hai mắt. Lé có thể từng lúc hoặc thường xuyên.

Tác hại của bệnh lé?

Bệnh lé thường xảy ra trong giai đoạn phát triển thị giác ở trẻ nhỏ. Do đó, khi bị lé, chức năng thị giác không hoàn thiện, hai mắt không hợp thị được sẽ xảy ra các trường hợp :

• Nhược thị mắt lé : Khi mắt bị lé lệch khỏi tâm nhìn về lâu dài khiến cho mắt không thực hiện chức năng được nữa, giảm thị lực trên mắt lé.
• Mất khả năng nhìn không gian : Hai mắt lé không hợp thị được, trẻ không nhìn được hình nổi, mất khả năng nhận thức 3 chiều.
• Mất thẩm mỹ : Trẻ bị lé sẽ thiếu tự tin, kém hòa đồng với bạn bè, giao tiếp xã hội và lựa chọn nghề nghiệp bị ảnh hưởng.

Ảnh : Mắt lé có thể ảnh hưởng đến tương lai của trẻ em

Bệnh lé có điều trị được không ?

Như tất cả các bệnh khác, người bệnh lé sẽ được bác sĩ tìm nguyên nhân để điều trị. Tùy thuộc nguyên nhân, trẻ bị lé sẽ được sử dụng một hoặc phối hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Bệnh viện Mắt Phú Yên hiện đang áp dụng điều trị lé toàn diện cho trẻ em với các phương pháp đơn giản, hiệu quả, chi phi thấp bảo đảm tất cả gia đình đều có thể tiếp cận được.

• Tập nhược thị : Bác sĩ sẽ xác định mắt nào của trẻ bị nhược thị, sau đó sẽ hướng dẫn cách che mắt nhìn tốt để bắt buộc mắt yếu hơn phải hoặt động. Thời gian che mắt tối thiểu 3h liên tục/ngày và kiên trì thực hiện cho đến trẻ đủ 8 tuổi (xem bài Nhược thị). Sau 8 tuổi, phương pháp tập nhược thị không có tác dụng nữa.
• Đeo kính. Đa số trẻ lé có tật khúc xạ cần được chỉnh kính trước khi thực hiện các biện pháp điều trị bằng phẫu thuật.
• Phẫu thuật : được thực hiện khi các biện pháp tập nhược thị và đeo kính được thực hiện đúng mà vẫn còn độ lé.

Ths.Bs Nguyễn Thị Băng Sâm